Gmina Szumowo jest gminą wiejską w województwie podlaskim, powiat zambrowski liczącą ok. 4800 mieszkańców w tym ok. 1000 mieszkańców Szumowa. Gminę tworzy 20 wsi i zajmuje powierzchnię 141 kilometrów kwadratowych w tym powierzchnia lasów 3429 ha. Jest to gmina typowo rolnicza – ok. 80% ludności czynnej zawodowo pracuje w rolnictwie.
Szumowo położone jest w malowniczym pagórkowatym krajobrazie, otoczonym zewsząd lasami. Bezpośrednio graniczy z liczącym ponad 10 tys. hektarów kompleksem leśnym Czerwony Bór. W Szumowie znajduje się kościół, apteka, dwa ośrodki zdrowia, Urząd Gminy, Bank Spółdzielczy, lecznice weterynaryjne, Centrum Biblioteczno-Kulturalne, Ochotnicza Straż Pożarna, Warsztat Terapii Zajęciowej Sióstr Służek dla osób niepełnosprawnych, tartak, sklepy spożywcze jak i przemysłowe oraz firma wydobywczo – przetwórcza kruszywa naturalnego.
Na terenie gminy znajduje się 2 szkoły podstawowe, gimnazjum, przedszkole oraz nowoczesne Centrum Mieszkalno-Opiekuńcze w Pęchratce Polskiej. Zarówno przy szkole podstawowej w Szumowie jak i w Srebrnej funkcjonuje sala gimnastyczna i boisko sportowe. 
W rodzinnych gospodarstwach rolniczych dominuje uprawa zbóż oraz hodowla trzody chlewnej i bydła mleczno-opasowego. Funkcję uzupełniającą stanowią usługi i leśnictwo wykorzystujące zasoby kompleksu leśnego Czerwonego Boru. Inwestycjom zarówno w rolnictwie jak i gospodarce sprzyja również położenie Gminy, przez którą przebiega droga ekspresowa między regionalna nr S8: Warszawa – Białystok. Sieć dróg uzupełniają drogi powiatowe o łącznej długości 80 km i gminne 75 km. 

Zarys historyczny

W tej części Polski osadnictwo sięga początków państwa polskiego. Istniało tu już wtedy kilka grodów książęcych, między innymi w Święcku i Porytym Jabłoni. Wokół znajdowało się niewiele małych osad rozrzuconych wśród olbrzymich lasów. Pierwsze pisane dokumenty o osadnictwie w obszarze gminy Szumowo pochodzą z przełomu XII i XIII wieku. Szumowo, wieś o pierwotnej nazwie Somowa Góra położona na południowych krańcach Czerwonego Boru wzmiankowana już w 1239 r. Rozwój całego regionu został zahamowany w wyniku najazdów Jaćwingów i następnie Litwinów. Tutejsze osady zostały opuszczone, jednak wiele nazw geograficznych przetrwało - tak też było z Szumowem ( Somowa Góra ). Dopiero 1385 roku, gdy zapanował pokój między Polską i Litwą  rozpoczął się drugi etap osadnictwa na tym terenie. Głównym ośrodkiem osadnictwa było Szumowo,  gdzie ulokowano siedzibę parafii oraz Głębocz Wielki, w której krzyżowało się szereg lokalnych szlaków handlowych. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1417 r., kiedy wieś kupił Wincenty z Głębocza, uzyskując w 1432 r. nadanie prawa niemieckiego na 30 włók ziemi. Szumowo stało się siedzibą jego potomków, Szumowskich herbu Lubicz. Następnie przeszło w posiadanie innych właścicieli. Na terenie obecnej gminy Szumowo dominowało osadnictwo szlacheckie. Układ wsi, to wielodrożnica rozwinięta z ulicówki i czytelnego założenia prostokątnego rynku. We wsi znajduje się kilka zabytkowych drewnianych domów, niektóre są ustawione szczytem do drogi.

Prezentacja multimedialna dotycząca historii samorządu i administracji Gminy Szumowo ( PDF 20 MB)

Warto zobaczyć

Szumowo szczyci się drewnianą synagogą pochodzącą z około 1933r. przeniesioną tu w 1946 r. ze Śniadowa. W 1768r. w Śniadowie, w pobliżu rynku, została pobudowana przez Żydów pierwsza drewniana bożnica, która spłonęła podczas pierwszej wojny światowej. Druga "szumowska" jest dziełem Jana Wojsa, cieśli ze wsi Duchny Młode, która powstała w 1933 roku. W 1942r. śniadowscy Żydzi zostali przez Niemców wymordowani. Synagogę przekształcono w magazyn zbożowy. Po wojnie śniadowska gmina Jomidia do spraw opuszczonego mienia sprzedała bożnicę szumowskiemu proboszczowi i tym sposobem budowla trafiła na nowe miejsce w Szumowie. Dzisiaj, zachowana w dobrym stanie, pełni rolę domu parafialnego.

Przy zabytkowej drewnianej synagodze, stoją dwa pomniki. Jeden w formie kamienia z orłem poświęcony ofiarom drugiej wojny światowej, na którym wyryto napis: "Cześć bohaterom, ofiarom wielkiej wojny 1939-1945 z terenu parafii, zginęli na polu chwały, w obozach, w więzieniu, na wygnaniu". Drugi pomnik ma podobną formę, ale zamiast orła ma krzyż i wyryty napis: „Tu zginął śmiercią męczeńską z rąk niemieckich siepaczy we wrześniu 1941r.   Ks. Piotr Pianko Kanonik Proboszcz w Szumowie i Ks. AL.Łuniewski”.

Zabytki, które warto jeszcze zobaczyć to kościół klasycystyczny w Szumowie pw. Nawiedzenia NMP zbudowany staraniem ks. Tumossa w latach 1866-67, remontowany 1938 roku a następnie rozbudowany staraniem ks. prob. Mariana Czerwińskiego w 1980 r. Jednonawowy, orientowany, neobarokowy z boczną barokową wieżą i prostym, kwadratowym portykiem, wnętrze jest podzielone wysokimi półkolistymi wnękami arkadowymi. Świątynia pokryta jest dwuspadowym, blaszanym dachem. Strop jest płaski, natomiast okna nawy zamknięte łukiem odcinkowym. W środku znajdują się trzy ołtarze neoklasycystyczne z 1868 roku.

Obszar Gminy Szumowo jest naznaczony toczącymi się tu walkami podczas powstania listopadowego, styczniowego oraz drugiej wojny światowej. Na cmentarzu w Szumowie znajduje się pomnik żołnierzy, którzy polegli w 1920 i 1939 roku. W 2010 r. gmina Szumowo wraz z Wojewodą Podlaskim oraz Radą Pamięci walk i Męczeństwa Narodu Polskiego przeprowadziła remont generalny pomnika.

W okolicznym lesie znajduje się Miejsce Pamięci Narodowej – pomnik poświęcony pamięci zbiorowego mordu dokonanego przez hitlerowców na ludności żydowskiej.

W Łętownicy wystawiono pomnik żołnierzom, którzy zginęli w walce z niemieckim okupantem w 1939 roku.

W Srebrnej znajduje się pomnik poświęcony tym, którzy polegli w walce o wyzwolenie społeczne i narodowe. W Paproci Dużej znajduje się mogiła żołnierzy ochotników 201-go Pułku Piechoty, w którym są pochowani polscy żołnierze polegli w wojnie polsko-bolszewickiej z 1920 r.